Auteur: Jelle Bijlsma (pagina 1 van 2)

Donderdag 18 augustus

Na bijna drie weken in het mooie Rwanda te zijn geweest, is de laatste dag toch echt aangebroken. Er staat een lange terugreis voor de boeg en daarom mochten we deze ochtend ‘uitslapen’ tot 8:30! De veertien uur lange autorit van de dag daarvoor en de oh’s en ah’s bij de safari hebben iedereen behoorlijk uitgeput. Maar er staan nog een paar leuke laatste activiteiten op het programma en om 9:15 verschijnt iedereen bij het ontbijt.

Tijdens de reis is er nog maar weinig tijd geweest om souvenirs in te slaan en daarom vertrekken we rond 10:30 richting het centrum van Kigali. Jannie en Rose gaan voor de gezelligheid ook mee. Eenmaal aangekomen bij het warenhuis, voor Rwandese begrippen een wolkenkrabber, worden eerst onze tassen gecheckt voordat we de lift in mogen stappen.

We komen binnen in een zeer kleurrijke winkel met allemaal kraampjes en tafels waar onder andere doeken, schaaltjes, uit hout gesneden dieren en armbandjes te vinden zijn. Elk tafel hoort bij een andere verkoper en de producten zijn dan ook gelabeld met de naam van de verkoper. Een flesopener als cadeau voor de vaders van de deelnemers blijkt erg populair. Gerlinda ontdekt dat op sommige kleding ‘made in China’ staat. Hopelijk geldt dat niet voor alle producten?! Het neemt zeker 1,5 uur in beslag, voordat iedereen wat leuks heeft gevonden. Dat er i.p.v. een normale kassa maar één (chagrijnige) vrouw is die alles alleen moet afrekenen en niet zo blij is met de afdingende Hollanders in de winkel speelt ook mee.

Rond 12:30 zijn we eindelijk klaar om richting het restaurant te gaan waar we gaan lunchen. Hier zullen we afscheid nemen van Samuel en Jérôme en de samengestelde cadeaupakketten overhandigen. Bij Chez John treffen we een uitgebreid lopend buffet en in mum van tijd staat iedereen in de rij. Er is zelfs nasi! Jérôme houdt een afscheidsspeech en bedankt ons nogmaals voor onze komst. Westerse landen zijn voor hem niet onbekend en hij vindt het dan ook heel bijzonder dat wij de luxe die wij gewend zijn (zoals een douche) voor drie weken achter ons hebben gelaten om naar Afrika te gaan. Na het eten wordt Samuel buiten geïnterviewd voor het promofilmpje van Kerk in Actie, waar hij in 30 seconden iets moet vertellen over AMU. Nadat de laatste foto’s zijn geschoten, wordt de groep in tweeën verdeeld. Het merendeel wil graag nog even de markt bezoeken en een aantal willen gewoon lekker naar ISANO om hun koffer in te pakken en nog te douchen voordat de terugreis begint. Ik (Saskia) heb last van keelpijn en besluit ook terug te gaan naar ISANO (douche voor mezelf!)

4 hours later…

Met enige vertraging, iets met vlechtjes, verzamelen we om 19:30 beneden bij ISANO voor de allerlaatste Rwandese maaltijd. Op verzoek van Roel is er weer soep geregeld en de rijst is natuurlijk ook weer van de partij. Na het eten krijgen de chauffeurs Policarpe, Martin en het keukenpersoneel hun cadeaupakketten waar ze ons erg dankbaar voor zijn.

Hierna is het tijd voor de laatste nabespreking. Iedereen krijgt een waxinelichtje en de vraag welke personen hem/haar deze reis het meest hebben geïnspireerd. Er wordt teruggeblikt op de reis en het is wel duidelijk dat iedereen heel erg heeft genoten. Het programma is ondertussen iets uitgelopen en dus wordt het tijd richting het vliegveld te gaan. Rose en Jannie nemen afscheid en als iedereen nog een laatste blik op ISANO heeft geworpen, gaan we toch echt weg.

Vlakbij het vliegveld worden we door Rwandese marechaussee aangehouden, omdat onze bagage op drugs moet worden gecontroleerd. Alle koffers kunnen dus de wagens weer uit om besnuffeld te worden. Het zag er allemaal wat spannender uit dan het in werkelijkheid was, maar stiekem is iedereen best opgelucht dat ze ons binnen een kwartier weer laten gaan. Op het vliegveld is het alleen nog een kwestie van in de rij staan, inchecken, wachten en wachten. Onze handbagage wordt opvallend vaak gecontroleerd, het is te merken dat er net als in Nederland scherper gecontroleerd wordt.

We gaan even fast forward naar het moment van opstijgen. Na wat gekibbel over de zitplaats die op je boardingpass staat en de plek waar je eigenlijk wil zitten, vertrekt ons vliegtuig om 00:50 vanaf Kigali om vervolgens al binnen een uur een tussenstop te maken in Entebbe (Oeganda). Na ongeveer een uur wachten/slapen gaan we eindelijk richting Istanbul en wordt het stil in het vliegtuig. Gewapend met een slaapmasker, vliegtuigkussentje, vliegtuigdeken én vliegtuigsokken (Turkisch Airlines is best een aanrader voor het krijgen van gratis spullen) vallen de eersten in slaap.

We zien ernaar uit om alle vrienden en familie weer te zien!

Woensdag 17 augustus

Hallo Afrika, wat een vroege bedoeling is dit om 4:00 uur in de ochtend zeg. Wist niet hoe snel de wekker op snooze-stand gezet moest worden. Met tegelijkertijd de vraag: “waarom gaat die wekker op dit tijdstip af”? Al snel realiseer ik (Hannah) me dat het de dag van de safaririt is. Met moeite kleden we ons aan en gaan richting de eetzaal, waar om 4:30 het ontbijt klaarstaat. Langzaam komt iedereen één voor één aangesjokt en zien er nog slaperig uit, de één wat opgewekter dan de ander. Deze keer hebben we naast toast ook gehaktballetjes. Naar mijn (Mirthe) mening echt goor. Ga half over m’n nek, dus eet lekker droog brood met suiker. Naar mijn (Hannah) mening daarentegen zijn de balletjes toch wel erg lekker, eens een keer wat anders dan toast met een omelet. Er werden verschillende combinaties gemaakt. Ik at ze zo op, de ander maakte er een broodje bal van met mayonaise en ketchup. Het gedeelte mayonaise en ketchup ging mij om half 5 in de ochtend net iets te ver.

Als we in de bus zitten die op een helling staat geparkeerd rijden we plotseling naar achter zonder enige chauffeur. Ik (Mirthe) schrik, en Hannah begint al hard te gillen. In no-time staat Martin naast de bus om de handrem erop te zetten, die hij dus was vergeten. Knuppel. Typisch Afrikaans. Als iedereen zit gaan we rijden. We waren Kigali nog niet uit of iedereen was al in slaap gevallen. Ruim twee  uur geslapen, totdat we letterlijk wakker geschud werden. We gingen van de goede weg af en kwamen op de ondertussen bekende oranje zandweg terecht. De natuur hier is een stuk droger dan de omgeving in Kigali. We rijden door een arme wijk en je ziet kinderen naar school toe lopen in hun uniform.

Na drie uur rijden komen we aan bij ‘Akagera National Park’. Bij de receptie aangekomen kijk ik even in het winkeltje en loop buiten rond. Daar zie ik een super mooie, fel gekleurde, glimmende vogel. Echt heel mooi! Nadat iedereen is uitgeplast, vullen we een formulier in en een gids komt ons halen. De gids laat op de kaart zien waar we heen gaan rijden. De rit duurt ongeveer zes tot zeven uur. Oeps. Dat is wel heel erg lang. Ik hoop dat het de rit waard is.

In de auto onderweg zien we al gauw een groep hertjes. Schattig. Ook zien we de prachtige natuur! Wauw. Voor ons steekt zomaar een buffel over en een poosje later staan rondom de auto’s een paar leuke apen. Ook zien we een dode buffel langs de kant van de weg liggen. Er zit een gat in z’n bil. Dit is aangegeten door insecten. Zag er niet zo lekker uit.

Het is warm in het busje en we hebben geen airco, daarom staan alle raampjes open. Als we een poosje onderweg zijn, komen er opeens heel veel dazen. Deze vliegen het busje binnen en steken ons. Al gauw is het een gevecht om al de dazen dood te meppen. Door middel van Pringlesbusjes en Mirthe’s slipper. Dan maar alle ramen dicht en meppen dan hebben we even rust. Maar al heel snel is het veel te warm in de bus, dus moeten de raampjes echt weer open om te luchten. Maar dan komen de dazen weer binnen. Maar al snel houden we even een tussenstop bij een mooi uitzicht, gelukkig frisse lucht! In de verte zien we een hippo. Een heel lange tijd gaat het: ramen open en meppen, ramen dicht en rust, ramen open en meppen, ramen dicht en rust. Het is een flink gezeur in het busje, want de één wil de ramen open en de ander dicht. Na een uur of vier rijden stoppen we bij een stopplaats om te lunchen. Daar zien we een kudde met hippo’s! Super tof! En wat een enorme beesten zijn dat. Tijdens deze stop is het tijd voor de lunch, picknicken naast de nijlpaarden.

Jannie heeft de lunch geregeld: twee witte puntjes, twee gekookte eitjes, een banaan en een appel de man. Ook was er pindakaas en jam, appelsap, sinaasappelsap, water en Fanta in verschillende smaken. Dit is de eerste keer dat we een -voor zover mogelijk- Nederlandse lunch op hebben. Eindelijk eens een keer geen warm eten als lunch. Na de lunch (met de nijlpaarden) gaan we weer verder met de rit. We zien buffels, apen, herten, zwijntjes, gnoe’s, en zebra’s.

We zien dat er stukken van de savanne zijn verbrand. Dit doen ze expres om bosbranden te voorkomen. Ook zien we een skelet van een buffel en een aangegeten nijlpaard. Stiekem vind ik dat nog het leukst en interessantst. Het uitzicht is waanzinnig en het is zo gaaf om de dieren allemaal zo in het wild te zien lopen! We hebben na een tijdje rijden weer een autoswitch. De mensen die heel de tijd in het busje (beter gezegd sauna) hebben gezeten, mogen in de auto. Jippie, AIRCO! Ik (Mirthe) en de andere ik (Hannah), zitten samen met Merel, Samira, Thijmen en Wiebe bij Polycarpe in de auto. Het is erg gezellig in onze auto. We moeten lachen om Polycarpe die zo blij wordt van giraffen. Daarom staan we ook langer stil bij de giraffen dan de anderen. Aan het eind van het park bedanken we de gids, nemen we een plaspauze en rijden we weer richting huis (ISANO). Het is half 4 als we vertrekken.

Na een lange autorit en zere billen van het zitten zijn we half 8 weer bij ISANO. Het eten staat al klaar voor ons. Mooi, want hebben reuze trek. Een heerlijke soep staat er. Mega goed gelukte patatjes en daarnaast de ondertussen welbekende rijst, beef, pasta en bonen. Ik (Hannah) ging voor twee kommen soep en de patatjes, met mayonaise en ketchup. We eten lekker met elkaar.

Ik (Mirthe) ga even douchen en app naar huis. Ik ga even naar mijn kamer om foto’s te bekijken. Ik val in slaap, totdat Luuk en Inge de kamer in komen stormen. Haha. We klieren en de klamboe valt van het dak. Haha. Maar Merel en ik vallen half in slaap, dus gaan Luuk en Inge er ook weer van door. Slaaplekker.

Na het eten denk ik (Hannah) even snel te gaan douchen. Er komt alleen nauwelijks water uit de kraan. Verrassend. De douchebak verandert letterlijk van wit naar oranje haha. Zoveel oranje stof zit er op mijn lijf en in mijn haren. Maar na het douchen voel ik me weer helemaal schoon. Daarna begin ik alvast mijn koffer opnieuw in te pakken, of beter gezegd te ordenen. Inpakken is natuurlijk niet aan de orde, want mijn koffer is nooit uitgepakt geweest. Tot slot zitten we met een groepje nog even gezellig zitten kletsen en sluiten we de avond af.

Morgen is de laatste dag… Ik ga het wel missen hoor, met name de groep. Je bent zo gewend geraakt aan elkaar en ook om met elkaar de dagen door te brengen.

Dinsdag 16 augustus

Jahoor, er is weer een nieuwe dag aangebroken in Afrika. Dat betekent dat het weer tijd is voor een nieuw verhaaltje…

Het is kwart voor zeven, ik (Shirley) hoor m’n wekker gaan, het is helaas weer tijd om uit bed te gaan. Ik pak met m’n slaapkop de laatste dingen uit m’n eenpersoonskamertje, doe ze in m’n tas en loop naar de eetkamer. Overal staan borden met twee witte boterhammen en de theemokken worden uitgedeeld, maar het allerbeste is natuurlijk de ontbijtkoek van pastor Joost, mmm. Na het ontbijt is het tijd om tanden te poetsen, tassen te pakken en in de auto te klimmen. Het duurt dan misschien even, maar om half negen beginnen we toch echt met rijden. We rijden een andere route dan eerst. We crossen door de bergen die om Lake Kivu heen liggen, maar dat kan natuurlijk niet zonder geluid; dat moet met de canavals playlist van Jeffry. We zingen de meest foute nummers en uiteindelijk zijn we dan aangekomen bij een plek waar we water kunnen halen. Hoppa, ook weer geregeld. We rijden weer een stukje door Afrikaanse dorpjes en gaan dan wéér stoppen… blijkt dat Martin (de veel te lieve buschauffeur) iets thuis op moet halen.

Vijf minuutjes later rijden we weer weg, maar dat is niet voor lang. Kwart over negen stoppen we namelijk alweer, alleen dit keer omdat Polycarpe zijn huis wil laten zien. We stappen weer allemaal de auto in, rijden nog door wat bergjes en komen uiteindelijk terecht bij een heel mooie waterval. Voor de zoveelste keer stappen we de auto uit. Mensen die de behoefte hebben om wild te plassen, kunnen dat doen, maar de meeste mensen nemen wat foto’s en gaan dan weer snel in de auto zitten om weer op te warmen. Oké, het is alweer tijd om te gaan.

We rijden nog andefhalf uur door de Afrikaanse gebergten en door dorpjes, voordat we voor een minder leuke verrassing komen te staan; een hobbelweg. Het is niet zomaar een hobbelweg, maar het is zonder twijfel de slechtste weg waar we tot nu toe op hebben gereden. Martin moet zigzaggend de weg over om de hobbels en gaten zoveel mogelijk te ontwijken. Als je naar buiten kijkt, zie je dat we nu echt in een ontzettend arm gebied zijn. We zien zelfs een vrouw die water uit een plas aan het scheppen is en dat vervolgens in haar drinkwater-jerrycan giet. Het is echt ongelooflijk. Door de hobbelweg zit iedereens blaas bijna in z’n nek, tijd voor een plaspauze. We stoppen bij een gezin dat daar woont, ook zij zien er een stuk armer uit. Goed, we zijn weer klaar om onze rit te vervolgen.

30237 hobbels en 487 keer zwaaien verder, komen we dan eindelijk aan bij gemeente Mbati. We zijn ondertussen al twee uur te laat, maar we zijn nog nooit zo vrolijk ontvangen. Alle kindjes staan op een rij en beginnen voor ons te zingen, we krijgen allemaal een zelfgemaakte hoed op ons hoofd gezet en we worden naar binnen begeleid. Er is, zoals gewoonlijk, weer een speciale plaats voor ons gemaakt waar iedereen ons goed kan bekijken. Op een gegeven moment wordt er aan ons gevraagd om nog een liedje te zingen. We brengen dan ook ‘Lees je bijbel’ en ‘King of kings’ weer ten gehore, de mensen beginnen vrolijk mee te klappen en te dansen.

Er volgen nog een paar speeches, we wisselen cadeautjes uit en dan is de dienst alweer afgelopen. We krijgen lunch in een apart huisje (bekende maaltijd). Na het eten lopen we naar de school die vlak naast de kerk ligt. Daar krijgen we een rondleiding, maar we houden ons vrij snel alweer bezig met de kinderen die buiten om ons heen verzamelen. De een begint een liedje met ze te zingen, de ander trapt een spelletje af en zo heeft bijna iedere Nederlandse jongere een groep Afrikaanse kindjes om te vermaken, superleuk!

Na de groepsfoto is het weer tijd om naar ‘huis’ te gaan. We stappen weer de busjes in en we gaan weer terug over de eindeloze hobbelweg. We zingen en zwaaien voor m’n gevoel aan een stuk door, waardoor het wat sneller voorbij gaat. Er rennen kinderen achter ons aan, er worden waterflessen uit het raam gegooid en zo komen we uiteindelijk weer bij ISANO aan. Gelukkig, lekker douchen!! Of nou ja, voor Afrikaanse begrippen. We gaan allemaal redelijk vroeg naar onze kamers om lekker te gaan slapen, weltrusten!

Zondag 14 augustus

01.00: Onze laatste nacht van het Summercamp in Huye. Eindelijk ligt iedereen in bed, maar dat betekent niet dat het stil is in de ‘etalage’-kamer van de meiden. Die kletsen namelijk zelfs in hun slaap gewoon door. Ik (Conny) slaap bijna als ik Lieke iets hoor vragen in haar slaap, Samira geeft gewoon antwoord, terwijl ook zij slaapt en even later doet ook Merel nog een duit in het zakje… De volgende morgen weten de dames natuurlijk van niks en zijn razend nieuwsgierig waar zij het zoal over gehad hebben: Ik verklap niets!

De wekker ging al vroeg vandaag, we worden om 06.30 aan het ontbijt verwacht, want het is de bedoeling om 07.00 te vertrekken naar Mwirute waar we om 10.00 in de kerk verwacht worden.

Het gaat natuurlijk weer op z’n Afrikaans: De kokkin weet nergens van en er is nog niets voorbereid voor het ontbijt. We helpen maar even een handje en zijn nog niet eens zo gek laat klaar. Nu begint het grote wachten op onze chauffeurs Polycarpe en Martin.  Die verschijnen pas na 08.00 – grrrr moesten we daar nu zo vroeg voor op?!!! Snel worden alle koffers en tassen in de auto’s gepropt en daar gaan we… helemaal deftig in onze zondagse kerkkleding (jurkjes en lange broeken met overhemd).

Groot is de verbazing als we 2 ½ uur later opeens voor de kerk van Remera staan. Foutje van Polycarpe: Oeps, snel gekeerd en door naar Mwirute, de klok wijst dik 11.00 aan als we eindelijk arriveren. Ondanks dat we veel te laat zijn is de ontvangst van Pastor Justin en de gemeente allerhartelijkst. De (best wel grote) kerk zit stampvol en het is er dan ook behoorlijk heet. Als we ooit nog eens een cadeau willen geven aan de kerk van Mwirute zouden een paar plafondventilators beslist een goed idee zijn! Wij krijgen een ereplaats voorin de kerk. Helaas hebben we door onze te late aankomst het optreden van het jongerenkoor gemist, maar er blijft nog zat over om van te genieten aan zang en dans en we ontkomen er ook niet aan dat we weer mee moeten dansen. Persoonlijk voel ik me echt een lompe boerin tussen al die swingende Afrikanen! Dan komt voor mij de vuurdoop: het voorlezen van de brief van de Nederlandse uitwisselingscommissie in het Frans. Pffff, en dat voor zo’n volle kerk!!! Gelukkig gaat het zonder al te veel  blunderen en moeten tussendoor onze jongeren zich voorstellen, zodat ik weer even op adem kan komen.

Hierna treedt het ouderenkoor op en dan zijn wij aan de beurt met “Lees je bijbel bid elke dag”. Dit doen we in verschillende talen en met handgebaren en “King of Kings and Lord of Lords” met veel handgeklap. Dit valt zeker bij de kinderen goed in de smaak.

Dan is het de beurt van Pastor Joost, hij houdt zijn preek over Zachëus in het Engels en een tolk vertaalt dit naar het Rwandees. Hierdoor duurt alles wel 2 keer zo lang als normaal en in combinatie met de hitte krijgen verschillende ouderlingen (die hier echt oud zijn) het zwaar te verduren en vallen al kwijlend in slaap. Nu begrijpen we waarom de dominees hier steeds zo knetterhard “HALLELUJA” roepen tussen de preek door, dat is natuurlijk om al die slapende ouderlingen weer bij de les te krijgen!

Na de preek worden ons de cadeaus van de gemeente Mwirute overhandigd: Joost krijgt een houten bordje met de tekst: ”Dank voor de watertank”, Inge en Emma krijgen ieder een bordje met: “Dank voor het dak” en ik krijg een bordje met “Dank voor de Partnerschap”. Alle jongeren krijgen ook nog een armbandje met “Jesus loves you”. Als klap op de vuurpijl krijgen we nog een foto van het jongerenkoor (verschillende leden hiervan waren erbij op Summercamp). Ook onze groep staat op deze foto erbij. Helaas is deze foto zo uit zijn verhouding getrokken dat zelfs Gerlinda (die toch echt reuze slank is) eruit ziet als een Afrikaanse big mama. Tevens zitten er bij overhandiging al twee grote scheuren in het glas, maar dat boeit niemand hier.

Nu volgt de collecte en voor iedereen die geen geld heeft is er de mogelijkheid om toch bij te dragen d.m.v. het aanbieden van bijvoorbeeld fruit, zoals bananen of een papaja, die dan per opbod gelijk in de kerk verkocht worden. Gerlinda en ik beleven een stressmoment, want ik ben vanmorgen bij het inladen van de auto’s vergeten de tas met onze cadeaus apart te houden en die moeten zo overhandigd worden. Gelukkig vinden we de desbetreffende tas snel tussen alle bagage, onder het toeziend oog van zeker 100 kinderen die om ons heen drommen en zijn we op tijd terug in de kerk voor de overhandiging van onze groepsfoto en de pakken speculaas, die we voor de jongste kinderen meegebracht hebben.

Intussen is het dik 13.00 en begint de kerk langzaam leeg te lopen. Er is blijkbaar geen vaste eindtijd, dus als je het zat bent dan vertrek je gewoon! Om een uur of 13.30 is de dienst voorbij en gaan we de speculaas uitdelen aan de jongste kinderen. Sommige slimmerds komen wel drie keer langs, maar dit hebben we al snel in de gaten. Hierna krijgen we een lunch aangeboden die we in de kerk opeten. Na het eten wordt er nog een officieel bedankje uitgesproken en krijgt Joost de papaja overhandigd die bij de collecte per opbod verkocht was. Deze heeft hij vervolgens weer geschonken aan een arm gemeentelid. Vervolgens gaan we in optocht en onder grote belangstelling van de lokale jeugd het toiletgat opzoeken van Pastor Justin.

Ook gaan we nog op de foto op de plaats waar over twee weken de watertank waarvoor wij het geld bij elkaar gebracht hebben gebouwd zal worden en dan is het echt tijd om afscheid te nemen van al die lieve mensen en van de jongeren uit Mwirute die er op Summercamp bij waren.  Na het gebruikelijke gesteggel over wie in welke auto gaat, vertrekken we dan eindelijk om ongeveer 15.45  richting Kibuye – Lake Kivu. Onderweg is het echt Nederlands weertje: Het regent! Het is een rit van ongeveer drie uur langs heel veel bochtige wegen door een prachtig Afrikaans landschap. Het is donker als we aankomen in Sainte Marie Lodges, waar iedereen die dat wil een kamer met douche en wc voor zich alleen krijgt. Oh wat een verrukkelijke luxe!!! Na een lekkere maaltijd gaan de meesten vroeg naar hun mandje met het  heerlijke vooruitzicht dat ze pas om 08.30 de volgende morgen aan het ontbijt hoeven te verschijnen. YES…uitslapen!!!!!

Het was een dag met heel veel indrukken:

-De blijdschap van de mensen en hoe bijzonder dat zij het vonden dat wij daar waren. – Hun pure geloof – Hun kinderlijke vertrouwen in God: ”In de kerk word je niet gestoken door een beest” – De vrolijkheid en de dans –  Borstvoeding geven tijdens de dienst – Voor het zingen de kerk uit – kwijlende ouderlingen – En niet te vergeten: Gerlinda met heeeeel brede heupen!

Zaterdag 13 augustus

6 uur. Ik, Inge, word wakker van de opkomende zon die door m’n klamboe heen piekt. Ik draai me nog even om met de gedachte om nog een oogje dicht te doen. Verkeerd gedacht. Onze gastheren en gastvrouwen zijn al druk in de weer met zingen en dansen. Fijn. Ik besluit maar een douche te nemen. Heerlijk koud. Genieten.

Na m’n geweldige douche probeer ik me om te kleden. Met nadruk op probeer. We hebben namelijk zero privacy. De gordijnen kunnen niet dicht en daardoor kan Jan en alleman gezellig mee koekeloeren.

Ik loop richting de eetzaal waar een basic ontbijtje op me staat te wachten. Met m’n resterende beetje thee loop ik naar de veranda om deze vervolgens in alle rust in de ochtendzon op te drinken.

Vandaag wordt de 21^e verjaardag van Association Mwana Ukundwa gevierd. Dit gebeurt in het stadion van Huye. Als Muzungus behoren wij tot de eregasten. We krijgen shirtjes met het logo erop voor een heuse parade. Ja, een parade. We moeten een rondje lopen voor een heel stadion. Dit alles verloopt uitermate chaotisch. Het blijkt dan ook erg ingewikkeld om vier rijen te maken op een atletiekbaan waar letterlijk al vakken getekend zijn. Daarnaast is het ook een potje koken in de verstikkende zon. Voor dik drie kwartier. Da’s pas echt genieten.

Het is eindelijk tijd om te lopen. Echt paraderen is het niet, maar hey, het gaat om het idee. We worden trots voorgesteld aan het publiek en ontvangen dan ook meerdere keren een warm applaus. We worden naar de tribune geleid waar we de komende uren zullen doorbrengen.

Voor deze 21^e verjaardag zijn verschillende Rwandese beroemdheden uitgenodigd. Zo komt de enige echte Miss Rwanda een soort fonds voor universitaire studenten openen. Ook is er een popster uitgenodigd die af en toe een liedje zingt; een leuke afwisseling van de ‘traditionele’ koorzang. Daarnaast is er ook de nationale dansgroep aanwezig. Zij geven een fantastische show met grote trommels en impressief voetenwerk waar je u tegen zegt.

Er worden verschillende speeches gehouden. Samuel Byiringiro, directeur-predikant van Mwana Ukundwa, houdt, net als vele andere Rwandezen, zijn speech in zijn moedertaal, waardoor wij het helaas niet kunnen verstaan. Niet veel later is het de beurt van onze enige echte pastor Joost. Namens Kerk in Actie leest hij een brief voor.

Na alle speeches is het tijd om de enorme taart aan te snijden en de fles non-alcoholische bubbels open te maken. Hierna is de viering zo goed als afgelopen. Ook al heb ik niet alles verstaan en liep niet alles even vlekkeloos, ik heb er met volle teugen van genoten.

Als onderdeel van de eregasten worden we uitgenodigd voor de lunch. Drie keer raden wat er geserveerd wordt. Rijst. Pasta. Aardappels. Bonen. Goed geraden. Helaas kan ik je virtueel geen sticker geven, maar anders had je er een van me gekregen. Overigens was het weer goed te eten.

Na de lunch lopen we terug naar onze accommodatie. Het is de laatste dag van het Summer Camp waardoor het tijd is om dag te zeggen (nee, we zijn geen Teletubbies) tegen onze Rwandese leeftijdsgenoten. Zowel knuffels als telefoonnummers worden uitgewisseld. Na de vele groepsfoto’s die nog gemaakt worden, is het toch echt tijd dat de Rwandezen vertrekken.

Voor ons is het nog geen tijd om in te pakken. We blijven nog een nachtje langer. Iedereen is zowel fysiek als mentaal uitgeput door het Summer Camp en we vinden het dan ook alles behalve jammer als we horen dat we vanavond uit eten gaan. En niet zomaar uit eten. Pizza. Ja, échte pizza. Met dank aan pastor Samuel.

Het is inmiddels een uur of half 8 en de zon is al een tijdje onder. We lopen naar het restaurant en de sfeer is voelbaar uitgelaten. We komen aan bij het restaurant, waar we gelijk een stuk meer Muzungus spotten, en ploffen neer op de uitgezakte stoeltjes. Bijna iedereen bestelt een pizza (Shirley, partypooper!) en er worden ook wat drankjes besteld. De drankjes worden relatief snel gebracht.

Nu nog wachten op de pizza. Twee woorden, negen letters… you got it: DUURT LANG! Na een klein uur wachten, is het moment eindelijk daar. Ik kan je dit vertellen; het is de lekkerste slechtste pizza die ik ooit op heb! Je kan je zelfs afvragen of dit gerecht wel de naam pizza mág dragen. Ondanks de lange wachttijd en de anticlimax hebben we de tijd van ons leven. Het is een avondje van positiviteit en optimisme. Tegen elven lopen we weer terug naar de accommodatie, waar we voor de laatste keer zullen overnachten.

Vrijdag 12 augustus

Het is half twee ‘s ochtends, de dag is net begonnen, maar de atmosfeer op de slaapzaal is gespannen. Gedurende de afgelopen avond is het terrein van het kamp ‘versierd’ met wat stoelen en rollen wc-papier. Ook zijn diverse deuren gebarricadeerd, dichtgeplakt met ducttape of is de klink ingesmeerd met vaseline. Dit volledig volgens de Hollandse kamptraditie. Het belangrijkste onderdeel van de traditie is echter om een gedeelte van de groep op een uiterst vroeg tijdstip op een uiterst luidruchtige manier te ontdoen van hun slaap. Om half vijf gaat Emma af en bereidt de groep zich voor op de verrassing voor onze Rwandese kampgenoten. De sfeer is gespannen, omdat niemand weet of deze actie gewaardeerd zal worden. Om kwart voor vijf zijn ze niet meer te houden en stormen ze schreeuwend (“Overal waar we heengaan”) de slaapzaal in terwijl Conny buiten de wacht houdt. Nadat de Rwandezen van de schrik bekomen zijn besluiten ze dat het hele idee hilarisch is. De manager ziet de humor er niet van in en verzoekt de volgende slaapzaal maar met rust te laten om “de buurt niet te storen”. Al met al toch een geslaagde actie. Het enige waar geen rekening mee gehouden was is dat ze de met vaseline ingesmeerde deurklinken toch echt zelf voor de eerste keer zouden moeten gebruiken…

De dag zelf staat volledig in het teken van Holland. We beginnen de dag met een Hollands ontbijtje bestaande uit bruin brood met hagelslag, ontbijtkoek en chocomel. Een zeer welkome afwisseling na dagenlang ontbijten met wit brood en omelet. Sommige Rwandezen vinden vooral de halgelslag maar raar: veel te zoet. Een aantal schraapt subtiel de hagelslag van de boterham om vervolgens een kaal sneetje bruin brood als ontbijt te nemen. Na het ontbijt houden dominee Joost, Thijmen, Saskia, Roel en Sifra hun presentatie over de beleving van het geloof in Nederland en Europa. Het idee dat er in een Nederlandse kerk rock- en popmuziek gespeeld wordt wekt veel verbazing onder de Rwandese jongeren. Ook snappen ze er niks van dat het bij de EO Jongerendag in het stadion zo donker is, en kunnen ze er met hun hoofd niet bij dat mannen oorbellen dragen. Aan het eind van de ochtend stond er nog een presentatie over de Tweede Wereldoorlog gepland, maar vanwege gebrek aan tijd besluiten we maar om die te cancelen. Zo flexibel zijn wij.

De middag begint goed met een Hollands bord patat met mayonaise. Daarna staat er voor de groep een wandeling op het programma. Een gedeelte blijft achter om onder leiding van Conny een overheerlijke hutspotmaaltijd voor te bereiden voor die avond. Ook deze maaltijd zorgt voor verbazing onder de Rwandese jongeren. Sommigen scheppen drie keer op, maar anderen zijn dolblij als er later nog een pan bruine bonen wordt geserveerd. Voor de ‘Hollanders’ is het heerlijk om na bijna twee weken weer een keer de smaak van rookworst te kunnen proeven.

’s Avonds krijgen we de kans om als groep een presentatie te houden over het dagelijks leven in Nederland. Dit gebeurt door middel van een toneelstuk waarin een dag in het leven van schoolmeisje Samira wordt uitgebeeld. Op school komen diverse vakken voorbij waarin de Nederlandse cultuur verder wordt toegelicht. Zo wordt er bij aardrijkskunde gevraagd hoe ver Sliedrecht onder de zeespiegel ligt en krijgen we bij maatschappijleer alles te horen over het Nederlandse koningshuis. Het hoogtepunt is een gymles van juf Emma, compleet met warming-up en Unox-mutsen voor iedereen. Ook worden er diverse typisch Hollandse lekkernijen uitgedeeld als drop, speculaas en beschuit met muisjes. De meeste vallen in de smaak, maar de drop zorgt toch voor sommige fronsende gezichten. Als de ‘leerlingen’ in de lessen zich ook nog eens beginnen te misdragen en meester Wiebe de klas niet meer onder controle kan houden is de hilariteit compleet.

Na een drukke dag en nog veel geklets in de slaapzaal zoekt iedereen zijn bed op. De volgende ochtend zal ze echter een grote verrassing te wachten staan…

Woensdag 10 augustus

Al vroeg (5:30 uur) worden we (getooid met slaapmaskers en oordoppen) gewekt door de luidruchtige Rwandezen, die bij het doorkomen van het morgenlicht, meteen op vol volume gaan. Als je wakker wordt, kun je uit twee opties kiezen: badkamer 1, met een toilet dat niet uit zichzelf doorspoelt, een wastafel met kranen zonder water en een douche met weliswaar een rode en blauwe kraan, maar waar bij allebei hetzelfde water uitkomt: koud. Badkamer 2 beschikt wel over een wastafel met water (en spiegel!), een douche (zie badkamer 1), een doucheslang die met Hollandse ducttape is vastgezet en een toilet, dat wel gewoon doorspoelt. Deze badkamer heeft alleen geen slot, dus al snel na aankomst volgden hier Hollandse maatregelen: een kartonnetje “bezet/vrij” op de deur. Misschien ook wel wat te enthousiast om te verwachten dat een kantoor twintig jongeren uit Nederland goed kan huisvesten en sanitair kan bieden… Loop je vanuit de badkamer terug, dan kom je al slalommend door onze bagage uit bij de grote ‘slaapzaal’, waar vijf stapelbedden klem tegen elkaar aan geschoven staan. De dames hebben een kamer met raamzicht, maar zonder gordijnen. Ze liggen dag en nacht in een soort etalage. Zodra het merendeel wakker is en Conny verbinding maakt met haar jarige Nico, zetten we massaal “lang zal hij leven” in.

Nadat alle twintig gedoucht, gewassen, getoiletteerd en opgemaakt zijn, arriveren we rond 8:00 uur in de centrale eetzaal. Koffie (Yesss!), thee, suiker, natuurlijk een omelet en speciaal voor ons gehaalde bruine broodjes. Deze zijn helaas alleen maar bruin aan de buitenkant, het blijken ‘gewone’ witte puntjes te zijn met een bruin uiterlijk. Dit moeten we volgende keer maar wat beter uitleggen als we vragen om bruin brood. Inmiddels druppelen ook de deelnemende jongeren vanuit Huye en Kigali op het kamp binnen en aangezien de jongeren uit Remera gisterenavond laat arriveerden, zijn we nu helemaal compleet voor het summer camp. Maar eerst nog even tijd voor een kringgesprek met onze eigen groep, om de indrukken van de eerdere dagen een plekje te geven. We doen eerst een rondje gevoelens en emoties, want negen dagen met elkaar op reis door Afrika, dat vraagt veel van iedereen. Door middel van vragen als: “wat laat je achter”, “wat neem je mee naar deze plaats” en “wat wil je veranderen”,  krijgen we mooie inzichten en nieuwe energie om het summer camp mee te starten.

Samuel is gekomen en verzorgt de aftrap. Alle jongeren worden in vijf groepen van acht personen verdeeld, dus elke groep heeft zo’n drie à vier Nederlandse jongeren. Ze verzinnen een groepsnaam, een yell, logo of teken en leren elkaar over en weer vijf woordjes (Nederlands-Kinyarwanda en vice versa). Het zorgt ervoor dat er al snel een leuke gezellige sfeer ontstaat. Voor de lunch presenteert elke groep zich en natuurlijk hilariteit alom als Rwandese jongeren “hagelslag”, “stroopwafels”, “goedemorgen” en “Terschelling” proberen uit te spreken. Natuurlijk klinken onze “Mwaramutse en yego” ook niet zoals ze horen te zijn. Omdat tijdens het kamp alles samen wordt gedaan, heeft één groep een lunch voorbereid. Deze keer geen rijst, maar pasta met een soort pindasaus. Hier en daar klinkt zelfs: “het eten gaat eigenlijk steeds lekkerder smaken.”

Voor 14:30 uur staat een potje voetbal gepland. Omdat we tijdens de gesprekken allemaal in de eetzaal zitten, heeft Joost de groepsbezittingen beschermd door het ‘kantoorpand’ op slot te doen. Dat blijkt niet zo slim. Als we ons willen omkleden, blijkt het slot niet meer open te kunnen. Verder is het pand zo goed beschermd, dat er geen luikje of raam is waar een muis -laat staan een mens- doorheen kan. Drie werkmannen komen, die onder toeziend oog van twintig muzungu’s, het slot openbreken. Een half uur later een groot gejuich. Maar deze slotenmakers zullen weinig verdienen als inbrekers, zoveel moeite kost het hen om binnen te komen!

Verderop ligt een open vlakte met twee doelen, dat doorgaat als voetbalveld. Over een grasmat kun je nauwelijks spreken, laat staan dat het vlak is, want het is bezaaid met gaten en hobbels. In vier groepen spelen we tegen elkaar, ook nu gemixt. Dat levert een botsing van culturen op. In Rwanda is totaalvoetbal niet doorgedrongen. Tussen de samenspelende Nederlanders dribbelen solerende Rwandezen door, die maar één doel en richting kennen: zo snel en zo weinig samenspelend mogelijk naar voren. Emma maakt de sier, als voetballende vrouw, waarvan men vindt dat ze voetbalt als een man. Mag je haar nu wel of niet tackelen? Saskia krijgt in het veld van de Rwandese tegenstander te horen: “I want to beat you” en de schrik slaat haar om het hart. Wil hij mij echt slaan??? Al snel wordt echter duidelijk dat ze “verslagen” dient te worden. Nadat alle stofwolken zijn opgetrokken, komt er een team als winnaar uit de bus. Het team met daarin onder anderen Thijmen, Jelle en Merel heeft na 25 Afrikaanse minuten (ongeveer drie kwartier) één doelpunt meer gemaakt. Door de vakjury wordt Luuk uitgeroepen als de beste veldspeler van de muzungu’s. Thijmen krijgt het doelpunt van de week achter zijn naam.

Bij terugkomst wacht ons opnieuw de pindasaus, maar deze keer als diner geserveerd met rijst. Nu is het onze beurt om de Rwandezen te laten schrikken. Als Wiebe en Thijmen “Wij gaan op de berenjacht” inzetten, klepperen de golfplaten op het dak. Wat een volume komt daar uit. Eén voor één verlaten de Rwandezen de eetzaal. Later op de avond zitten we in het schijnsel van maan en sterren buiten en praten we over nog meer overeenkomsten en verschillen in de beide culturen door. Heel veel thema’s komen voorbij, zoals geloof, kansen, uitdagingen, onderwijs, opvoeding, drugs en social media. Bij het onderdeel opvoeding blijken verrassend veel overeenkomsten te zijn. Zowel in Nederland als in Rwanda ervaren jongeren vergelijkbare problemen/frustraties in de relatie met hun ouders. Tegen 21:30 uur sluiten we de avond af, waarna op diverse plekken op het terrein het gesprek nog verder gaat. Eén groepje luistert lekkere ‘wereldse’ muziek, maar daar direct naast volgt een ander groepje onder leiding van pastor Joost ‘Summercamp catechese’ rondom hun eigen (geloofs)vragen. Een ander deel ’tuttert’ al op de slaapzaal. Om 23:15 uur draaien wij (Joost en Conny) de ‘morning devotion’ nog ff snel in elkaar en dan gaat toch echt het licht uit. Dag 1 van het Summer Camp zit erop. Unareneze (slaap lekker)!

Conny Middelkoop en Joost Schelling.

Dinsdag 9 augustus

Wakker worden om 6:00 uur door rondstampende, pratende mensen, na een nacht van vier uur slaap door een bed met een kuil erin is niet het fijnste wat er is. Helaas gebeurde dat dus wel, ik (Lieke) lag samen met Shirley in een twijfelaar met een diepe kuil in het midden. We hebben twee nachten bij een gastgezin geslapen, met fijne en minder fijne dingen, maar daar kom ik later op terug. Een gezin met een moeder, vier dochters, een zoon en een vader die ’s avonds laat thuiskomt van zijn werk. Er loopt ook nog een neef rond, die ’s nachts werkt. Niemand spreekt Engels, behalve de oudste dochter. Ze heet Diane, is 20 jaar oud en wacht tot ze naar de universiteit kan in september. De neef heet Très Bien, vertaald in het Nederlands heet hij dus ‘heel goed’. Ook zijn Engels kan er mee door, maar echt gesprekken voeren lukt niet. Met de moeder praten we Frans en Engels door elkaar en de andere kinderen praten zo goed als niet. Meer dan “goodmorning”, “thank you” en “nice to meet you” komt er niet uit. Oké, op naar de fijne en minder fijne (oftewel zeekoe) dingen. Gelukkig zijn er meer fijne dan minder fijne, zoals dat we superwelkom in dit gezin zijn, het eten best wel oké is, het gezellig was, en ze onze schoenen hebben gepoetst (na honderd keer gezegd te hebben dat ze dat echt niet moesten doen). Dan de iets minder fijne: een gat van 20 meter in de grond als wc, de paniek die er was toen Hannah en Samira een avond bij ons in het gastgezin waren, omdat hun gastgezin niet thuis was en pas ’s avonds laat thuiskwam van een bruiloft in Kigali. Ook hadden we zoals al eerder gezegd niet zo’n fijn bed, mijn voeten kwamen zo’n 15 cm over de rand heen (ik ben dan ook wel een lange Nederlander in een bed voor kleine Afrikanen) en door de grote kuil in het midden rolden we heel de tijd naar elkaar toe en was er niet veel sprake van slapen. Maar goed, we hebben het naar ons zin gehad en dat is het belangrijkst.

Na een ontbijt van omelet, brood, passievrucht en thee maken we foto’s, wisselen we onze Facebookgegevens uit en lopen we samen met Inge, Emma, Samira, Hannah en hun gastgezinnen naar de kerk om met de rest van de groep verder te gaan met het programma. We nemen afscheid met een knuffel en lieve woorden en zien Diane met tranen in haar ogen achterblijven als we weglopen. In het huisje naast de kerk is al een groot deel van de groep aangekomen. Iedereen doet lekker rustig aan en we wachten tot het programma start. Het ochtendprogramma is praten met moeders die HIV-positief zijn. Ze vertellen ons hun verhaal en hoe de regering hen helpt met onder andere gratis medicijnen. Als we hierover geïnformeerd zijn, kunnen we zelfgemaakte spullen kopen. Met het hiermee opgebrachte geld kunnen zij eten kopen. Na dit bezoek en gesprek is er de keus om een waterput te bezoeken. Als je dat liever niet wilt kan je in het huisje blijven. Dat doe ik dan ook, even mijn rust pakken. Er wordt gelezen, geschreven, geslapen, gepraat en gelachen. Het is gezellig, maar wel lekker rustig, zodat iedereen die het nodig heeft even tot rust kan komen.

Een klein groepje maakt een wandeling naar de waterput, 20 minuten verderop. Ik (‘Gerrie’) hou gewoon mijn slippertjes aan, maar ik kom er al gauw achter dat ik die beter had kunnen omwisselen voor wat degelijkere schoenen. We struikelen en glijden hele stukken naar beneden over de typisch roodgekleurde Afrikaanse zandwegen. Er loopt een Rwandees naast me die het geen probleem vindt om me een handje te helpen bij moeilijke afdalingen. De ‘korte wandeling’ valt te vergelijken met een flinke alpentocht, al is de omgeving toch iets anders: bananen- en avocadobomen, nieuwsgierige dorpelingen en kinderen, kleine simpele huisjes/hutjes, mooie bergen en dalen. Een uur later komen we uiteindelijk aan bij de waterput. Daar staan enkele kleine jongetjes bij met grote jerrycans water in hun hand. Een kereltje klautert als een aapje de diepe put in om water te halen, met z’n voeten langs de muur. Levensgevaarlijk, want als je erin valt, dan kom je er niet meer uit. Op de vraag of hier nooit ongelukken gebeuren, wordt er gelachen: “wij weten wel hoe we dat moeten doen.” We staan verbaast te kijken. Natuurlijk willen wij ook even proberen hoe het is om met zo’n jerrycan op je hoofd te lopen. Dat blijkt niet mee te vallen, maar sommigen van ons proberen het toch: resultaat: anderhalve meter bergop. Daarna showt onze gids even hoe het hoort: met één armzwaai brengt hij 20 liter water rechtstreeks op z’n hoofd. We staan perplex. De tocht naar de waterput maken zij twee keer per dag. Indrukwekkend. Wij vervolgen onze weg terug naar ‘huis’. Onderweg liggen er allemaal mooie stenen op de grond, waar we ons als kleine kinderen op storten. De gidsen moeten lachen, maar zijn wel bereid om het verschil tussen de stenen uit te leggen. Verderop komen we twee kleine kinderen tegen. Gelukkig hebben we nog stickervelletjes bij ons en krijgen ze allebei een sticker op hun shirt. In no-time duiken er minstens twintig andere kinderen op. Waar die nou ineens vandaan komen…

Twee uur na vertrek voegt de waterputgroep zich weer bij ons en rusten we lekker uit. We doen vandaag eigenlijk zo goed als niets, wat voor sommigen lekker is om uit te rusten. Voor anderen is het juist minder fijn, omdat zij juist moe worden van niks doen. Een tijdje later is het tijd om Remera te verlaten en drie uur lang in het busje naar Huye te rijden. We stoppen soms voor plaspauzes (en een grote stop voor Jeffry, ik bespaar jullie de details), maar rijden over het algemeen goed door.

Het is al donker tegen de tijd dat we aankomen in Huye en we eten pas nadat de tassen zijn uitgepakt en de bedden zijn verdeeld. Dat duurt dus wel even. Voor mij helaas geen avondeten, want ik krijg ineens weer last van heimwee (huilen) en knallende hoofdpijn (nog meer huilen). Ik duik mijn uitgekozen bed in, tussen Shirley en Sifra en onder Samira, en voor mij is de dag voorbij. Slaap lekker en tot morgen!